Endometrioza

Endometrioza to choroba, w której elementy błony śluzowej macicy (endometrium) naciekają poza jamę macicy. Choroba najczęściej objawia się bolesnymi miesiączkami, długotrwałymi bólami brzucha, bólami podczas stosunku płciowego oraz zaburzeniami płodności. Endometrioza jest najczęstszą chorobą ginekologiczną kobiet w wieku rozrodczym. Występuje u 20-50% niepłodnych kobiet i 50% kobiet z bólami miednicy.

Przyczyny endometriozy

Przyczyny endometriozy nie są jasne. Zwykle w rozwoju schorzenia bierze udział kilka czynników - czynniki genetyczne, immunologiczne i hormonalne.

W normalnych warunkach hormonalnie zmieniona błona śluzowa macicy jest wypłukiwana z jamy macicy przez krwawienie miesiączkowe. Jednak czasem podczas menstruacji cząsteczki endometrium są wypłukiwane z jajowodów do jamy brzusznej. Jedna z teorii endometriozy zakłada, że ten sam proces hormonalny, który zachodzi w wyściółce macicy, zachodzi następnie na zagnieżdżonych (wszczepionych) cząsteczkach błony śluzowej w obrębie jamy brzusznej i miednicy.

Inna teoria zakłada przemodelowanie niektórych komórek jamy brzusznej w komórki podobne do endometrium po powtarzających się stanach zapalnych w miednicy małej kobiety lub w odpowiedzi na wyższy poziom estrogenów (żeńskich hormonów płciowych). Teoria immunologiczna zakłada obecność przeciwciał przeciwko endometrium w organizmie kobiety lub obniżoną odporność komórkową. Tym samym system obronny kobiety nie reaguje na wystąpienie ognisk, nie niszczy ich, a tym samym ułatwia zagnieżdżanie się (implantację) lub transformację endometrium (metaplazja).

Niepłodność spowodowana endometriozą wykształca się wskutek tworzenia się zrostów w miednicy kobiety, które ograniczają wzajemny kontakt wewnętrznych narządów płciowych, ale także zmiany w procesach hormonalnych, immunologicznych i biochemicznych odpowiedzialnych za fuzję komórek rozrodczych (zapłodnienie), rozwój wczesnych stadiów embrionalnych i ich transport do jamy macicy.

Cztery podstawowe typy endometriozy

1. Endometrioza otrzewnowa (pojawienie się ognisk na otrzewnej).

Podczas laparoskopii na otrzewnej można wykryć kolorowe plamy o wielkości kilku milimetrów. Kolor tych plamek jest różny w zależności od etapu rozwoju zmian endometriozy. Złogi endometriozy, początkowo czerwonawe, podlegają zasadniczo temu samemu cyklowi hormonalnemu, co wyściółka macicy. Prowadzi to do miejscowego zapalenia wokół tych złogów, które stopniowo się zamyka. Stopniowo oderwana tkanka gromadzi się, a złogi powiększają się i zamieniają kolor na niebieski. Kolejnym etapem jest proces bliznowacenia wskutek pogorszenia ukrwienia zmian.

2. Endometrioza jajników (występowanie złogów na jajniku).

Ten typ charakteryzuje się obecnością kolorowych złogów na powierzchni jajnika, które mogą wnikać do wewnątrz i tworzyć cystę wielkości kilku centymetrów. Ta cysta nazywana jest endometrioma lub torbiel endometrialna.

3. Endometrioza przegrody odbytniczo-pochwowej (wystąpienie endometriozy w przegrodzie między pochwą a odbytnicą).

Guzki lite są typowe dla tego typu endometriozy. Guzki powstają w wyniku zwiększonego tworzenia się mięśni gładkich i więzadeł wokół złogów endometriozy. Ten typ endometriozy jest często określany jako głęboki, ponieważ dotyczy nie tylko wspomnianej przegrody, ale także więzadeł między macicą a kośćmi miednicy. Guzki mogą również tworzyć się w mięśniach narządów miednicy. Ta endometrioza ulega jedynie niewielkim zmianom podczas cyklu miesiączkowego i objawia się uporczywym i silnym bólem.

4. Adenomioza (występowanie ognisk wewnątrz mięśnia macicy).

Ten typ endometriozy nie jest izolowany. Zwykle towarzyszy jej występowanie endometriozy otrzewnowej, często również występowanie mięśniaków macicy. Objawia się zwiększonym krwawieniem z macicy, bolesną i powiększoną macicą oraz innymi objawami typowymi dla endometriozy, takimi jak bolesne miesiączki, bóle podczas stosunku płciowego i długotrwałe bóle miednicy.

Rozpoznanie endometriozy można postawić na podstawie oceny objawów i ich nasilenia w połączeniu z badaniem ultrasonograficznym. Najczęściej jednak określa się to wykonując laparoskopię diagnostyczną.

Leczenie endometriozy

• Zachowawcze - leczenie hormonalne

Skuteczność tego postępowania jest wysoka (75-95%). Jednak u 25–50% pacjentek obserwujemy nawrót dolegliwości w ciągu roku od odstawienia leczenia. Podatność na leczenie jest indywidualna i zależy w dużej mierze od powodzenia zabiegów laparoskopowych i wyników badań histologicznych. Wysoką skuteczność leczenia można osiągnąć przy złogach otrzewnowych (na otrzewnej), mniej skuteczne jest leczenie hormonalne endometriozy jajników. Bardzo oporne są przypadki endometriozy przegrody odbytniczo-pochwowej.

Leczenie polega na podawaniu leków z grupy gestagenów, hamujących wydzielanie gonadotropin lub analogów gonadoliberyny co ma na celu zahamowanie podziałów komórkowych endometrium, głównie poprzez zmniejszenie poziomu estrogenów. Pod wpływem gestagenów przerośnięte obszary śluzówki macicy, które są zmianami o charakterze ogniskowym są mniej skłonne do krwawień. Czas trwania kuracji to 3-6 miesięcy.

Leki podawane są najczęściej podskórnie lub w postaci wstrzyknięcia domięśniowego (DIPHERELINE, DECAPEPTYL, ZOLADEX). Skutki uboczne tej terapii obejmują przejściową utratę miesiączki, depresję, wahania nastroju, uderzenia gorąca i zaburzenia snu. Jednak objawy te trwają tylko podczas leczenia.

Innym rodzajem leczenia hormonalnego jest stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Zmniejszy to hormonalną stymulację ognisk endometriozy. Jednak leczenie jest mniej skuteczne.

• Leczenie chirurgiczne

Jeśli endometrioza zostanie wykryta za pomocą laparoskopii, to chirurgiczne usunięcie torbieli, ognisk endometriozy i przerwanie zrostów jest istotna składową procesu leczenia. Redukcja ognisk endometriozy zapewnia większą skuteczność terapii hormonalnej.

Jeśli endometrioza zostanie wykryta za pomocą laparoskopii, to chirurgiczne usunięcie torbieli, ognisk endometriozy i przerwanie zrostów jest istotna składową procesu leczenia. Redukcja ognisk endometriozy zapewnia większą skuteczność terapii hormonalnej.